สมมติว่าแถวบ้านคุณเกิดเหตุการณ์ตำรวจล้อมจับคนขายยาบ้า ตำรวจขับรถเข้าขวาง โจรขับรถชนรถตำรวจและพยายามหลบหนี แต่รถตำรวจอีกคันมาจอดดักไว้ได้ ตำรวจตะโกนบอกให้หยุดพร้อมชักปืนชี้ไปที่โจรนั้น โดยที่ตัวเองก็มีปืนแต่ชั่วอึดใจโจรเลือกที่จะมอบตัวแทนที่จะสู้ เพราะปืนของตำรวจเยอะกว่า (นี่เป็นเหตุการณ์จริงที่เกิดขึ้นต่อหน้าผู้เขียน ที่เฝ้าดูเหตุการณ์เกือบทั้งหมดผ่านการมองหน้าต่างลงมาจากชั้นบนเท่านั้น) วันนั้นทั้งวันอาจมีคนพูดถึงเหตุการณ์นี้ วันต่อมาอาจมีคนพูดถึงมันนิดหน่อย ผ่านไปสิบปี บางคนอาจลืมหมดแล้วว่าเคยมีเหตุการณ์นี้อยู่
ลักษณะแบบนี้นี้เป็นธรรมชาติของเกือบทุกสิ่ง แม้แต่ประวัติศาสตร์ครับ กรุงโรมถูกสร้างขึ้นยาวนานจนแม้แต่ตำนานการก่อสร้างยังกลายเป็นเรื่องแต่ง ในขณะกรุงโรมมีอยู่จริง และสิ่งที่เกิดขึ้นในเมื่อวานนี้อาจสำคัญกับชาวโรม่า มากกว่าการที่เมืองนี้ถูกสร้างมาอย่างไรเสียอีก คนที่เคยอินกับประวัติศาสตร์ในหนังสือเรียนเคยตั้งคำถามไหมว่า ทำไมเราถึงไม่อินไปกับการต่อสู้ของมนุษย์ยุคถ้ำ ที่เรามีหลักฐานว่ามีคนอยู่ที่บ้านเชียงมานานก่อนที่จะมีสุโขทัยเสียอีก แต่กลับอินกับการต่อสู้ขององค์ดำกับพม่า?
สมมติว่า วันนั้นองค์ดำมีกองทัพที่แข็งแกร่งมาก สามารถตีเมืองพม่าแตกถึงหงสาวดี และทุกอย่างยังคงสภาพมาถึงในปัจจุบัน องค์ดำถูกยกย่องเป็นวีรบุรุษไม่ต้องสงสัย แต่เนื่องจากสยามกับพม่าในเหตุการณ์สมมตินี้กลายเป็นประเทศเดียวกันในปัจจุบัน สิ่งนี้ทำให้คนมองว่านั่นเป็นเหตุการณ์รวมประเทศ ที่อาจไม่สำคัญนัก (ทั้งที่มันสำคัญ) เพราะอาจมีอะไรที่สำคัญกว่าเช่นสงครามต่อสู้กับกองทัพอังกฤษ และความเป็นไปได้อีกมาก
เหตุการณ์ที่ผมสมมติขึ้นมานี้ แท้จริงมีเค้าโครงมาจากการรวมประเทศระหว่างสยาม ที่ตอนนั้นแบ่งเป็นละโว้ สุโขทัย ล้านนา อโยธยา และหัวเมืองอื่น ๆ จนกลายมาเป็นประเทศไทยในปัจจุบัน แต่ไหนเลยหนังสือเรียนประวัติศาสตร์ไทยมิได้พูดถึงเหตุการณ์เหล่านั้น?
บางคนอาจมีข้อถกเถียงที่ว่า หากสยามกับพม่ารวมกันได้ ก็ต้องมาสู้กับกองทัพอังกฤษ ที่มีเทคโนโลยีเหนือกว่ามาก เหมือนกับที่พม่าเจอมาในชีวิตจริง
แต่ถ้าสมมติสยามชนะอังกฤษ รอดพ้นจากการถูกยึดครองได้ ก็ต้องมาเจอเหตุการณ์ที่สำคัญหลังจากนั้นอีก คือสงครามมหาเอเชียบูรพาที่มีแนวหน้าเป็นญี่ปุ่นอีก ซึ่งในเหตุการณ์จริงไทยเรายอมให้ญี่ปุ่นเดินทัพผ่าน (จริง ๆ ก็ลงนามเป็นพันธมิตรร่วมรบกันด้วย) และสมมติญี่ปุ่นไม่ได้แพ้สงคราม หรืออย่างน้อยยันทัพสัมพันธมิตร จนต้องมีการสงบศึกกัน ญี่ปุ่นจะเป็นฝ่ายครอบครองดินแดนเอเชียตะวันออกทั้งหมด ตั้งแต่พม่าทางตะวันตก สิงคโปร์ อินโดนิเซีย ฟิลิปินส์แดนทางใต้ พื้นที่ในประเทศจีนบางส่วน เกาหลี ไปจนถึงญี่ปุ่น นั่นเท่ากับว่าไทยอาจได้รับเอกราชในการปกครองตัวเอง แต่แท้จริงแล้วอยู่ภายใต้สิ่งที่เรียกว่า ‘มหาเอเชียบูรพา’ ที่ญี่ปุ่นดูแลอยู่อีกที เป็นประเทศใหม่ที่ยิ่งใหญ่มาก ระดับที่เราจะมีรถไฟความเร็วสูงที่วิ่งจากโตเกียวไปยังสิงคโปร์ (อันนี้เป็นแผนการณ์จริง ๆ ของญี่ปุ่นที่วางเอาไว้ก่อนสงครามจะเริ่ม)
ถ้าเป็นเช่นนี้ประวัติศาสตร์ในการต่อสู้กันเองระหว่างเมืองจะสำคัญอันใดอีก ในเมื่อตอนนี้เรากลายเป็นคนญี่ปุ่นไปแล้ว (หรืออย่างน้อยเป็นคนไทย ที่ต้องเรียนภาษาญี่ปุ่นเป็นภาษาราชการ)
เอาล่ะ เลิกคิดเพ้อเจ้อเรื่องนี้ ญี่ปุ่นแพ้สงคราม และเรารีบหาทางออกด้วยการ Lobby ประเทศมหาอำนาจให้เรารอดการจ่ายเงินมหาศาลชดเชย แต่เราก็แลกมาด้วย ข้อเสนออันปฏิเสธไม่ได้ ที่ต้องอยู่ฝั่งอเมริกาในสงครามเย็น ซึ่งมีผลสำคัญมากต่อความเป็นไปในประเทศเรามากกว่าสงครามยุทธหัตถีอย่างไม่ต้องสงสัย แต่ทำไมโรงเรียนแทบจะไม่พูดถึงสงครามนี้โดยละเอียด? หรืออย่างน้อยที่สุด ทำเหมือนกับว่ามันห่างไกล ทั้งที่ไทยเราเป็นผู้เล่นคนสำคัญในสงครามนี้ที่เกิดในภูมิภาคนี้
ประวัติศาสต์ของวันวาน สำคัญกว่าวานซืน ประวัติศาสตร์ของแกแลกซี่อันโดรเมด้า ก็สำคัญน้อยกว่าทางช้างเผือก
ถ้าใครยังไม่เข้าใจ ผมจะแนะนำให้คุณจับตามอง ช่วงเวลานี้ ให้ดี มันคือประวัติศาสตร์ของวันนี้ และจะกลายเป็น ‘วันวาน’ ให้เราศึกษา มันสำคัญกับเรามากกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นทั้งหมดในเมื่อ ‘วานซืน’
อนึ่ง คำถามที่ถามมาทั้งหมดในบทความนี้ มีคำตอบรออยู่แล้ว และหากคนที่ยังตอบไม่ได้ ให้ถามมันซ้ำ ๆ คุณอาจพบคำตอบในวันหนึ่ง ซึ่งอาจไม่เหมือนกับผมเลยก็ได้
เผยแพร่ครั้งแรกที่ ศาสนาคิด
